Kiddy PrintKiddy Print
Kiddy PrintKiddy PrintKiddy PrintKiddy PrintKiddy Print

Sosyal Anksiyete: Belirtiler ve Yardım Yolları

Özellikle ergenlik dönemi, başkalarının sizin hakkınızda ne düşündüğüne daha fazla önem vermeye başladığınız bir zamandır. Ne giymeniz, ne söylemeniz veya ne yapmanız gerektiği konusunda "doğru" bir yol varmış gibi hissedebilirsiniz. Aynı zamanda, yapmamanız gereken, utanç verici olabilecek veya arkadaşlarınızın gözünde puan kaybettirecek şeyler de var. Bu durum, sosyal anksiyeteye yol açabilir.

Başkalarının yaptıklarınızı yakından izlediği düşüncesi, birçok gencin endişelenmesine neden olur. Bazıları için bu endişe o kadar yoğunlaşır ki, sosyal anksiyete bozukluğu adı verilen bir duruma dönüşür. Bu bozukluk, kendinizi utandırma korkusuyla yapmak istediğiniz ve yapmanız gereken şeylerden kaçınmanıza yol açar.

Sosyal anksiyete bozukluğu genellikle 8 ile 15 yaşları arasında ortaya çıkar. Çocuklar bir süre bu durumu gizleyebilirler. Ebeveynler ve öğretmenler, genellikle çocuklar başkalarının pek de endişelenmediği şeyler hakkında ne kadar kaygılandıklarını itiraf etmekten utandıkları için, yanlış bir şey olduğunu fark etmeyebilirler.

Birçok genç, bu durumu yaşayıp yaşamadığını ve bunu ailelerine nasıl anlatacaklarını merak ediyor. İşte sosyal anksiyetenin neye benzediği ve eğer siz (veya çocuğunuz) bunu yaşıyorsanız ne yapmanız gerektiği hakkında bir rehber.

Sadece Utangaçlık Değil

Sosyal anksiyete bozukluğu olan gençler, sadece partilerde veya sınıfta konuşma yaparken gergin olmazlar. Asıl korkuları, insanların onları nasıl algılayacağıdır. Küçük etkileşimler bile—sınıfta bir soruyu yanıtlamak veya kafeteryada arkadaşlarla yemek yemek gibi—onlar için son derece stresli olabilir. Çünkü yanlışlıkla utanç verici veya rahatsız edici bir şey yapmaktan ve bunun sonucunda yargılanmaktan veya reddedilmekten korkarlar.

Sadece utangaç olan gençler, zamanla yeni insanlara ve durumlara alışabilirler. Ancak sosyal anksiyete yaşayanlar için durum böyle değildir. Utangaçlık sizi bazı şeylerden bir ölçüde alıkoyabilir, ancak sosyal anksiyete, okulda başarılı olma, aile içinde işlevsellik gösterme ve arkadaş edinme gibi ergenlikteki temel görevlerinizi önemli ölçüde etkiler.

Sosyal Anksiyetenin Örnekleri

Kaygı uyandıran durumlar kişiden kişiye değişebilir. Bazı gençler insanların önünde performans sergilemekten korkarken, diğerleri birçok durumda endişe duyarlar—bir satış görevlisiyle konuşmak, yardım istemek, başkalarının önünde yemek yemek veya içmek gibi. İşte sosyal anksiyetenin nasıl görünebileceğine dair bazı örnekler:

-Kafeteryaya girdiğinizde arkadaşlarınızın fısıldaşıp güldüğünü görüyorsunuz. Sizinle dalga geçtiklerinden korkuyorsunuz ve size öyle olmadığını söyleseler bile endişelenmeye devam ediyorsunuz.

-Futbolu çok seviyorsunuz ve takıma katılmak istiyorsunuz, ancak insanların size bakmasından korktuğunuz için denemelere katılmıyorsunuz.

-Öğretmene soru sormak istiyorsunuz, ama aptalca görüneceğinizden korktuğunuz için yapamıyorsunuz.

-Yazdığınız bir makalede bir görüş belirtmek konusunda kararsızsınız çünkü "yanlış" bir fikir olabileceğini düşünüyorsunuz.

-Sesli okumaktan korkuyorsunuz çünkü bir kelimeyi yanlış telaffuz edebilir veya atlayabilirsiniz.

Kiddy Print
Her çocuk, doğru destekle parlayabilir.
Her çocuk, keşfedilmeyi bekleyen bir hazine taşır.
Öğrenme, sevgi ve destekle güçlenir.
Her çocuk özeldir. Disleksi bir engel değil, farklı bir öğrenme yoludur
Sağlıklı seçimler, mutlu bir gelecek yaratır.
Sabır ve sevgiyle her zorluk aşılır.
Çocuk istismarı bir insanlık suçudur!
Her adım, büyümenin bir parçasıdır.
Anlamak, iyileşmenin ilk adımıdır.
Doğru zamanda atılan bir adım, hayatları değiştirir.
Her yolculuk doğru bir başlangıçla başlar.
Çocukların tuvalet eğitimini tabusuz bir şekilde öğrenmesi için rahat bir ortam yaratın. Her çocuğun hızı farklıdır.
Ebeveynlikte otoriter, demokratik veya izin verici yaklaşımlar arasındaki farkları anlamak, doğru dengeyi kurmaya yardımcı olur.
Çocuklar kendileriyle ilgili olumsuz bir "iç ses" geliştirebilirler ve bu ses, onların özgüvenini baltalayabilir.
Sadece “Yap bunu!” demekten öte, onlara “Bunu neden yapman gerektiğini birlikte keşfedelim” demeli.
Bu bıkmışlık hissi sizi kötü bir ebeveyn yapmaz, sadece insan olduğunuzu hatırlatır. Yani, nefes almanız gerekiyorsa, bir suç işlemiş gibi hissetmeyin.
Ekran süresini sınırlandırmak ve kaliteli içerik seçmek, çocukların sağlıklı gelişimi için gereklidir. Örnek olmak önemlidir.
Çocuklara interneti doğru kullanmayı öğretmek, onları bilinçli ve sorumlu bireyler yapar. Yasak yerine rehberlik önemlidir.
Sevgiyle belirlenen sınırlar, çocukların özgüvenini artırır ve sağlıklı bireyler olmalarını destekler.
Ebeveyn öfkesi, bilinçli farkındalık ve duraklama stratejileri ile kontrol altına alınabilir. Kendinizi affedin ve ilerleyin.
Çocukların yalan söylemesinin ardında genellikle bir öğrenme süreci ve gelişimsel nedenler yatar.
Güç, kontrol ya da çatışma temalarının oyunlarda öne çıktığını fark ettiğinizde, yargılamaktan kaçınıp, bu süreçlere açıklıkla yaklaşmak oldukça önemlidir.
Çocuklar bir noktada büyüyüp cezaları umursamayacak hale gelirler!
Unuymayın bütün duygular normaldir, önemli olan bu duygularla nasıl başa çıktığınızdır.
Anne, çok çirkinim," gibi cümleler, ebeveynlerin sıklıkla karşılaştığı durumlardan biridir.
Çocukların yaşadıkları sosyal zorlukları ve duygusal iniş çıkışları paylaşmaya ihtiyaçları vardır. Ebeveyn olarak ilk görevimiz, onları yargılamadan dinleyebileceğimiz bir alan sunmak.
Açık uçlu oyuncakların belirli bir bitiş noktası yoktur. Bu yüzden çocuklar bu oyuncaklarla yaratıcılıklarını ve problem çözme becerilerini geliştirebilirler.
Eğer bir çocuk öfke nöbeti geçirirse, genellikle birisi görev taleplerini değiştirir, işi kolaylaştırır veya minimum uyum sağlamalarına razı olur. Bu da çocuğun bu davranışı tekrarlamasına yol açar.
Patlama sırasında çocuklar kontrolü kaybedebilirler, bu yüzden o an yapılacak fazla bir şey yoktur. Patlama geçtiğinde, kısa ve net cümlelerle durumu yönetin.
Son verilere göre, otizm spektrum bozukluğunun (OSB) ortalama tanı yaşı 5 veya 6 civarındadır, ancak 12 aylık kadar küçük çocuklarda bile tanı konulabilir.
alnız olmadığınızı unutmayın. Birçok genç, benzer kaygı bozukluklarıyla mücadele ediyor. Nasıl hissettiğinizi birine anlatmak cesaret gerektirebilir, ancak bu engeli aştığınızda sizi dinlemek ve destek olmak isteyen insanlar olacaktır.
Instagram, Facebook ve benzeri platformlarda en çok zaman geçiren gençlerin, en az zaman geçirenlere göre %13 ila %66 daha yüksek oranda depresyon yaşıyor.
Doğru stratejilerle sınıf ortamını daha verimli hale getirebilir ve çocuğunuzun potansiyelini en üst düzeye çıkarmasına yardımcı olabilirsiniz
DEHB'li çocuklar genellikle yaratıcı, mükemmel problem çözücüler ve sıradışı düşünen bireylerdir.
"Öfke nöbetleri ve krizler, tıpkı ateş gibi, birçok farklı problemden kaynaklanabilir ve onları durdurmak için neyin tetiklediğini anlamamız gerekir."
Çocuklar düzenli olarak duygusal patlamalar yaşıyorsa, ilk adım, çocuğunuzun davranışını tetikleyen şeyleri anlamaktır.
Dağınık yazı tembellik işareti olarak görebileceğini unutmayın. Ancak genellikle durum böyle değildir.
"Onun tek annesi/babası sizsiniz". O değil, "biz" değişirsek; çocuklarımızın da gelişip büyüyebileceği sağlıklı bir alan yaratabiliriz.
"Psikiyatrik bir durum yok ya, biz psikoloğa gittik." Bu, duyduğumuz en yaygın yanlışlardan biri. Görmezden gelmek sadece sorunu büyütür.
"Zorlandığını gördüğünüzde" önyargılarınızı ve korkularınızı bir yana bırakın. Psikolojik destek almasını sağlayın.
Davranım bozukluğu, çocukların kasıtlı zarar verme ve kuralları çiğneme gibi davranışlarla kendini gösterir ve duygusuz-empati yoksunu özellikler içerebilir.
Çocuklarda OKB, tekrar eden düşünceler (obsesyonlar) ve zorlayıcı davranışlarla (kompulsiyonlar) kendini gösterir, terapi ve bazen ilaç tedavisi ile yönetilebilir.
Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu (KOKGB), çocukların otoriteye karşı sürekli olarak tartışma ve inatçılık sergilemesiyle kendini gösterir; tedavi için davranış terapisi önerilir.
Çocuk istismarı ve şiddet, çocukların fiziksel ve duygusal gelişimini olumsuz etkiler, ancak doğru destekle çocukların toparlanması mümkündür.
DEHB, çocukluk döneminde başlayan ve dikkat, hiperaktivite, dürtüsellik gibi zorluklarla kendini gösteren bir bozukluktur, ancak doğru tedavi ile yönetilebilir
Disleksi, okuma ve yazmada zorluklara yol açan kalıcı bir durumdur, ancak doğru yöntemlerle bireylerin gelişimi desteklenebilir.
İfade edici dil bozukluğu, çocukların düşüncelerini anlatmada zorluk yaşadığı bir durumdur ve erken müdahale ile çözülebilir.
Çocuklarda depresyon ciddi bir sağlık sorunudur, erken teşhis ve tedavi ile hayat kalitesi artırılabilir, ancak toplumda bu konuda farkındalık yeterli değildir.
Normal kaygı, günlük yaşamın bir parçasıyken, kaygı bozukluğu daha yoğun ve sürekli bir problem olarak günlük hayatı etkiler.
"Otizm (ASD), sosyal iletişim ve davranışlarda zorluklara yol açan nörolojik bir bozukluktur. Erken teşhis ve doğru tedaviyle bireylerin bağımsız yaşam sürmeleri desteklenebilir."
"Çocuklarda uyku düzeni ve sağlıklı alışkanlıklar, gelişim için kritik önemdedir. Yaşa göre uyku süreleri ve sağlıklı uyku rutinleri ile çocukların uykusunu optimize edin."
"Zihinsel yetersizlik, bireyin bilişsel ve günlük yaşam becerilerinde zorluklar yaşadığı bir durumdur. Erken teşhis ve doğru destek, bireyin bağımsız bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir."
"Çocuklarda anksiyete belirtilerini nasıl fark edebileceğinizi ve evde, okulda nasıl yardımcı olabileceğinizi keşfedin. Stratejiler ve ipuçları ile çocuğunuzu destekleyin."

Dr. Ayşegül Tonyalı

Çocuk ve ergen psİkiatrİstİ

İçinizde Ne Hissediyorsunuz—Başkaları Ne Görüyor

Sosyal anksiyete bozukluğunuz varsa, endişenizin herkes tarafından fark edildiğini düşünebilirsiniz—hatta endişeli görünmek bile sizi kaygılandırabilir. Ancak çoğu insan bunu fark etmeyebilir. Çünkü kaygının birçok belirtisi içsel olarak yaşanır. Panik düşünceleriniz olabilir, kalp atışlarınız hızlanabilir veya mideniz bulanabilir, ancak bunlar dışarıdan kolayca görülmez. Kızarma gibi belirtiler olsa da, genellikle insanlar kendi üzerlerinde daha fazla dikkat ederler.

Sosyal anksiyetesi olan gençler, utanç verici bir şey yapmaktan kaçınmak için duygularını saklama konusunda ustalaşabilirler. Örneğin, çok endişeli hisseden bir genç, yere bakıp sessiz kaldığında bu durum anlaşılmayabilir. Diğer insanlar bunu fark etmeyebilir ve sadece dışarıdan gördüklerine göre yorum yapabilirler.

Bazı gençler ise endişeleri nedeniyle öfkeli veya agresif görünebilirler. Örneğin, biri size beklenmedik bir şekilde rahatsız edici bir şey söylediğinde aşırı tepki verebilirsiniz. Bu tür durumlarda, altta yatan asıl sebep, utanç duyma korkusudur.

Kaygıdan Kaçınmanın Etkisi

Endişeli hissettiğinizde, sizi kaygılandıran durumlardan kaçınmak isteyebilirsiniz—okula gitmemek veya sosyal etkinliklerden uzak durmak gibi. Bu, kısa vadede rahatlama sağlasa da, uzun vadede kaygınızı artırır. Ayrıca, bu durumları bir noktada deneyimlemeniz gerekecektir ve pratik yapmak faydalıdır.

Korkulardan kaçınmak, zamanla alışkanlık haline gelebilir ve bu da sizi daha fazla içe kapanmaya itebilir. Bu, kaygınızı daha da kötüleştirir ve çevrenizdeki insanlar neden uzaklaştığınızı anlamayabilir. Sonuç olarak, kendinizi daha yalnız hissedebilirsiniz.

Örnek Durumlar

-Okulda bir sunum yapmanız gerekiyor, ancak o kadar endişelisiniz ki derse girmemeye karar veriyorsunuz. Düşük not almayı tercih ediyorsunuz çünkü konuşma yapmaktan kaçınıyorsunuz. Öğretmeniniz ise notları umursamadığınızı ve minimum çabayla geçmeye çalıştığınızı düşünebilir. Aslında, okulu çok önemsiyorsunuz ama sınıfın önünde konuşma fikri sizi felç ediyor.

-Yeni staj grubunuzdaki bir tanıdığınız sizinle arkadaş olmak istiyor ve sizi okul çıkışı video oyunu oynamaya davet ediyor. Gitmek istiyorsunuz, ancak garip bir şey yapmaktan korktuğunuz için sürekli bahaneler üretiyorsunuz. Zamanla, o da sizin arkadaşlık istemediğinizi düşünerek uzaklaşabilir.

Yardım İstemek Neden Önemli

Sosyal anksiyete, yapmak istediğiniz şeyleri yapmanızı engelleyebilir ve arkadaşlık ilişkilerinizi olumsuz etkileyebilir. Ayrıca depresyon riskini artırabilir. Yardım istemek zor olsa da, bu adım çok önemlidir.

Yalnız olmadığınızı unutmayın. Birçok genç, benzer kaygı bozukluklarıyla mücadele ediyor. Nasıl hissettiğinizi birine anlatmak cesaret gerektirebilir, ancak bu engeli aştığınızda sizi dinlemek ve destek olmak isteyen insanlar olacaktır.