Kiddy PrintKiddy Print
Kiddy PrintKiddy PrintKiddy PrintKiddy PrintKiddy Print

Otizm (Autism Spectrum Disorder - ASD) Nedir?

Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD), bireylerin sosyal etkileşim,iletişim ve davranışlarını etkileyen nörolojik ve gelişimsel bir bozukluktur.Genellikle yaşamın ilk iki yılında belirti göstermeye başlar. Bu yüzden erkenyaşlarda fark edilmesi önemlidir, ancak her yaşta teşhis edilebilir.

DSM-5’e (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel ElKitabı) göre, otizm spektrum bozukluğu olan bireyler genellikle:

  • İnsanlarla     iletişimde zorlanırlar,
  • Sınırlı     ilgi alanları ve tekrarlayan davranışlar sergilerler,
  • Günlük     yaşamda işlev görmekte zorluk yaşarlar.

Otizm, bir "spektrum" bozukluğu olduğu içinbelirtiler ve bunların şiddeti kişiden kişiye çok farklılık gösterebilir. Bu dademektir ki, otizm tanısı almış her birey farklı güçlü yanlara ve zorluklarasahip olabilir. Otizm, yaşam boyu süren bir durumdur ancak doğru tedavi vedestekle bireylerin daha bağımsız bir yaşam sürmeleri mümkündür.

Ebeveynler İçin: Belirtileri Fark Etmek veErken Müdahale

Ebeveynler olarak, çocuklarınızın gelişim sürecinde bazıfarklılıklar fark edebilirsiniz. Her çocuk elbette kendi hızında büyür, ancakotizmin erken belirtilerini gözlemlemek önemlidir.

Çocuklarda genellikle görülen otizm belirtileri şunlar olabilir:

Sosyal İletişim ve Etkileşim Zorlukları:

  • Göz     teması kurmama ya da az göz teması kurma,
  • Adına     seslenildiğinde tepki vermeme ya da geç tepki verme,
  • Yüz     ifadeleri ve beden dilini anlamakta zorlanma,
  • Bir konu     hakkında uzun süre konuşsa da, karşı tarafın ilgisini fark etmeme,
  • Karşılıklı     diyalogda zorlanma,
  • Başkalarının     duygu ve düşüncelerini anlamakta güçlük

Sınırlı ve Tekrarlayıcı Davranışlar:

  • Tekrarlayan     hareketler ya da kelimeler (örneğin, sürekli el çırpma, aynı kelimeyi     tekrar etme),
  • Rutinlerindeki     değişikliklere aşırı tepki gösterme,
  • Işık,     ses veya dokunma gibi duyusal uyarıcılara aşırı ya da düşük tepki verme.

Bu tür davranışlar her zaman ciddi bir sorun anlamınagelmeyebilir, ancak fark ettiğinizde bir uzmana danışmak faydalı olacaktır.Özellikle erken yaşta alınan tedaviler ve destekler çocuğunuzun gelişiminebüyük katkı sağlar.

Kiddy Print
Her çocuk, doğru destekle parlayabilir.
Her çocuk, keşfedilmeyi bekleyen bir hazine taşır.
Öğrenme, sevgi ve destekle güçlenir.
Her çocuk özeldir. Disleksi bir engel değil, farklı bir öğrenme yoludur
Sağlıklı seçimler, mutlu bir gelecek yaratır.
Sabır ve sevgiyle her zorluk aşılır.
Çocuk istismarı bir insanlık suçudur!
Her adım, büyümenin bir parçasıdır.
Anlamak, iyileşmenin ilk adımıdır.
Doğru zamanda atılan bir adım, hayatları değiştirir.
Her yolculuk doğru bir başlangıçla başlar.
Çocukların tuvalet eğitimini tabusuz bir şekilde öğrenmesi için rahat bir ortam yaratın. Her çocuğun hızı farklıdır.
Ebeveynlikte otoriter, demokratik veya izin verici yaklaşımlar arasındaki farkları anlamak, doğru dengeyi kurmaya yardımcı olur.
Çocuklar kendileriyle ilgili olumsuz bir "iç ses" geliştirebilirler ve bu ses, onların özgüvenini baltalayabilir.
Sadece “Yap bunu!” demekten öte, onlara “Bunu neden yapman gerektiğini birlikte keşfedelim” demeli.
Bu bıkmışlık hissi sizi kötü bir ebeveyn yapmaz, sadece insan olduğunuzu hatırlatır. Yani, nefes almanız gerekiyorsa, bir suç işlemiş gibi hissetmeyin.
Ekran süresini sınırlandırmak ve kaliteli içerik seçmek, çocukların sağlıklı gelişimi için gereklidir. Örnek olmak önemlidir.
Çocuklara interneti doğru kullanmayı öğretmek, onları bilinçli ve sorumlu bireyler yapar. Yasak yerine rehberlik önemlidir.
Sevgiyle belirlenen sınırlar, çocukların özgüvenini artırır ve sağlıklı bireyler olmalarını destekler.
Ebeveyn öfkesi, bilinçli farkındalık ve duraklama stratejileri ile kontrol altına alınabilir. Kendinizi affedin ve ilerleyin.
Çocukların yalan söylemesinin ardında genellikle bir öğrenme süreci ve gelişimsel nedenler yatar.
Güç, kontrol ya da çatışma temalarının oyunlarda öne çıktığını fark ettiğinizde, yargılamaktan kaçınıp, bu süreçlere açıklıkla yaklaşmak oldukça önemlidir.
Çocuklar bir noktada büyüyüp cezaları umursamayacak hale gelirler!
Unuymayın bütün duygular normaldir, önemli olan bu duygularla nasıl başa çıktığınızdır.
Anne, çok çirkinim," gibi cümleler, ebeveynlerin sıklıkla karşılaştığı durumlardan biridir.
Çocukların yaşadıkları sosyal zorlukları ve duygusal iniş çıkışları paylaşmaya ihtiyaçları vardır. Ebeveyn olarak ilk görevimiz, onları yargılamadan dinleyebileceğimiz bir alan sunmak.
Açık uçlu oyuncakların belirli bir bitiş noktası yoktur. Bu yüzden çocuklar bu oyuncaklarla yaratıcılıklarını ve problem çözme becerilerini geliştirebilirler.
Eğer bir çocuk öfke nöbeti geçirirse, genellikle birisi görev taleplerini değiştirir, işi kolaylaştırır veya minimum uyum sağlamalarına razı olur. Bu da çocuğun bu davranışı tekrarlamasına yol açar.
Patlama sırasında çocuklar kontrolü kaybedebilirler, bu yüzden o an yapılacak fazla bir şey yoktur. Patlama geçtiğinde, kısa ve net cümlelerle durumu yönetin.
Son verilere göre, otizm spektrum bozukluğunun (OSB) ortalama tanı yaşı 5 veya 6 civarındadır, ancak 12 aylık kadar küçük çocuklarda bile tanı konulabilir.
alnız olmadığınızı unutmayın. Birçok genç, benzer kaygı bozukluklarıyla mücadele ediyor. Nasıl hissettiğinizi birine anlatmak cesaret gerektirebilir, ancak bu engeli aştığınızda sizi dinlemek ve destek olmak isteyen insanlar olacaktır.
Instagram, Facebook ve benzeri platformlarda en çok zaman geçiren gençlerin, en az zaman geçirenlere göre %13 ila %66 daha yüksek oranda depresyon yaşıyor.
Doğru stratejilerle sınıf ortamını daha verimli hale getirebilir ve çocuğunuzun potansiyelini en üst düzeye çıkarmasına yardımcı olabilirsiniz
DEHB'li çocuklar genellikle yaratıcı, mükemmel problem çözücüler ve sıradışı düşünen bireylerdir.
"Öfke nöbetleri ve krizler, tıpkı ateş gibi, birçok farklı problemden kaynaklanabilir ve onları durdurmak için neyin tetiklediğini anlamamız gerekir."
Çocuklar düzenli olarak duygusal patlamalar yaşıyorsa, ilk adım, çocuğunuzun davranışını tetikleyen şeyleri anlamaktır.
Dağınık yazı tembellik işareti olarak görebileceğini unutmayın. Ancak genellikle durum böyle değildir.
"Onun tek annesi/babası sizsiniz". O değil, "biz" değişirsek; çocuklarımızın da gelişip büyüyebileceği sağlıklı bir alan yaratabiliriz.
"Psikiyatrik bir durum yok ya, biz psikoloğa gittik." Bu, duyduğumuz en yaygın yanlışlardan biri. Görmezden gelmek sadece sorunu büyütür.
"Zorlandığını gördüğünüzde" önyargılarınızı ve korkularınızı bir yana bırakın. Psikolojik destek almasını sağlayın.
Davranım bozukluğu, çocukların kasıtlı zarar verme ve kuralları çiğneme gibi davranışlarla kendini gösterir ve duygusuz-empati yoksunu özellikler içerebilir.
Çocuklarda OKB, tekrar eden düşünceler (obsesyonlar) ve zorlayıcı davranışlarla (kompulsiyonlar) kendini gösterir, terapi ve bazen ilaç tedavisi ile yönetilebilir.
Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu (KOKGB), çocukların otoriteye karşı sürekli olarak tartışma ve inatçılık sergilemesiyle kendini gösterir; tedavi için davranış terapisi önerilir.
Çocuk istismarı ve şiddet, çocukların fiziksel ve duygusal gelişimini olumsuz etkiler, ancak doğru destekle çocukların toparlanması mümkündür.
DEHB, çocukluk döneminde başlayan ve dikkat, hiperaktivite, dürtüsellik gibi zorluklarla kendini gösteren bir bozukluktur, ancak doğru tedavi ile yönetilebilir
Disleksi, okuma ve yazmada zorluklara yol açan kalıcı bir durumdur, ancak doğru yöntemlerle bireylerin gelişimi desteklenebilir.
İfade edici dil bozukluğu, çocukların düşüncelerini anlatmada zorluk yaşadığı bir durumdur ve erken müdahale ile çözülebilir.
Çocuklarda depresyon ciddi bir sağlık sorunudur, erken teşhis ve tedavi ile hayat kalitesi artırılabilir, ancak toplumda bu konuda farkındalık yeterli değildir.
Normal kaygı, günlük yaşamın bir parçasıyken, kaygı bozukluğu daha yoğun ve sürekli bir problem olarak günlük hayatı etkiler.
"Otizm (ASD), sosyal iletişim ve davranışlarda zorluklara yol açan nörolojik bir bozukluktur. Erken teşhis ve doğru tedaviyle bireylerin bağımsız yaşam sürmeleri desteklenebilir."
"Çocuklarda uyku düzeni ve sağlıklı alışkanlıklar, gelişim için kritik önemdedir. Yaşa göre uyku süreleri ve sağlıklı uyku rutinleri ile çocukların uykusunu optimize edin."
"Zihinsel yetersizlik, bireyin bilişsel ve günlük yaşam becerilerinde zorluklar yaşadığı bir durumdur. Erken teşhis ve doğru destek, bireyin bağımsız bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir."
"Çocuklarda anksiyete belirtilerini nasıl fark edebileceğinizi ve evde, okulda nasıl yardımcı olabileceğinizi keşfedin. Stratejiler ve ipuçları ile çocuğunuzu destekleyin."

Dr. Ayşegül Tonyalı

Çocuk ve ergen psİkiatrİstİ

Çocuğunuzun Güçlü Yönlerini Keşfedin

Otizmin getirdiği bazı zorluklar olsa da, her çocuk kendiiçinde bir potansiyele sahiptir. Bunu unutmamak çok önemli. Çocuğunuzun güçlüyönlerini keşfetmek, hem sizin için hem de çocuğunuzun gelişimi için önemli biradımdır. Örneğin, otizmli çocuklar genellikle:

  • Ayrıntıları     öğrenme ve uzun süre hatırlama konusunda oldukça başarılı olabilirler,
  • Matematik,     müzik ve sanat gibi alanlarda büyük yetenekler gösterebilirler.

Bu güçlü yanlarını teşvik etmek, onların dünyayı nasılalgıladığını anlamanıza ve destek olmanıza yardımcı olabilir.

Erken Müdahalenin Önemi: Belirtileri Gözlemlemek

Erken müdahale büyük bir fark yaratabilir. Genellikleçocuklar 2-3 yaşlarına geldiğinde otizm belirtileri daha belirgin hale gelir.

Ailelerin dikkat edebileceği bazı erken belirtiler şunlardır:

  • 6     aylıkken gülümsememe ya da sosyal tepki göstermeme,
  • 12     aylıkken el sallama, işaret etme gibi jestleri kullanmama,
  • 16     aylıkken tek kelimelerle konuşmama,
  • 24     aylıkken iki kelimelik ifadeler kullanmama,
  • Sosyal     becerilerde gerileme ya da konuşmanın durması.

Bu tür belirtileri fark ederseniz, zaman kaybetmeden biruzmana başvurmak en iyisidir. Aileler genellikle "Acaba çok muendişeleniyorum?" diye sorabilirler. Ancak burada unutulmaması gereken,erken tanı ve destek sayesinde çocuğunuzun yaşam kalitesinin artırılabileceğigerçeğidir. Erken dönemde başlayan tedaviler, özellikle davranışsal terapi vedil terapisi gibi destekler, çocuğunuzun hem sosyal hem de akademik alanda dahabağımsız bir şekilde gelişmesini sağlayabilir.

Otizm Tanısı Aldıktan Sonra Ne Yapmalı?

Otizm teşhisi konulduktan sonra birçok ebeveyn kendinikaygılı hissedebilir. "Bundan sonra ne yapmalıyım?" ya da"Çocuğum nasıl bir gelecek bekliyor?" gibi sorular aklınızagelebilir. Ancak burada önemli olan, sürecin bir yolculuk olduğu ve buyolculukta yalnız olmadığınızı bilmektir.

Uzman bir ekip tarafından hazırlanan bireysel terapi veeğitim programları, çocuğunuzun güçlü yönlerini destekleyecek şekildedüzenlenir. Bu tedavi programları, çocuğunuzun sosyal ve iletişim becerilerinigeliştirmek, kendine güvenini artırmak ve günlük yaşamda daha bağımsız olmasınısağlamak için tasarlanmıştır.

Ayrıca, otizmin kesin nedenleri hala tam olarakbilinmemektedir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığıdüşünülmektedir. Şunu özellikle belirtmek istiyorum: Aşılar otizme neden olmaz.Bu konuda kaygı duyan birçok ebeveyn var, ancak yapılan tüm bilimselaraştırmalar bu konuda net bir yanıt vermiştir: Aşılar güvenlidir ve otizminnedeni değildir. Dolayısıyla, çocuğunuzun otizm tanısı alması konusundakendinizi suçlamamalısınız.

Unutmayın: Yalnız Değilsiniz

Ebeveyn olarak, çocuğunuzun gelişim sürecini izlemek bazenstresli olabilir. Ancak unutmayın ki otizm tanısı almış her çocuk farklı vebenzersizdir. Her çocuk gibi, otizmli çocuklar da sevgiye, ilgiye ve anlayışaihtiyaç duyarlar. Çocuğunuzun yanında olmanız, onun en büyük desteğidir.